Người đàn ông đàng sau Microsoft

Vợ chồng Bill Gates vừa mới công bố quyết định ly dị ngày 3/5/2021 vừa qua, chấm dứt hôn nhân 27 năm. Nhân đây, vietvancouver ôn lại cuộc đời của vị vua công nghệ thông tin và lịch sử xây dựng đế chế công nghệ Microsoft.

Ông chủ Microsoft quá nổi tiếng rồi, cần gì ai giới thiệu nữa. Nhưng thôi, ta cứ giới thiệu. Bil Gates cách mạng hóa việc dùng máy tính cá nhân trong thập niên 80 và 90, đạt danh vọng toàn cầu và mức độ giàu có không tưởng tượng nổi.

Nhưng đàng sau cá nhân từ tâm bố thí đó là một người đàn ông nhiều bộ mặt. Từ chồng đến cha đến Tổng Giám Đốc, vai trò nào Bill cũng hoàn thành xuất sắc.Nhưng giống nhiều người khác, Bill cũng có vài tai tiếng. Đáng kể nhất là Apple Inc.

Bill ngày bé

Bill Gates tên đầy đủ William Henry Gates III, sinh ngày 28/10/1955 tại thành phố Seattle, tiểu bang Washington. Bố mẹ là ông William H. Gates Sr. và bà Mary Maxwell có 3 người con: Kristianne là chị cả, đến Bill rồi em gái Libby.

Cả bố mẹ Bill đều thành công trong sự nghiệp và đều mong muốn cậu con trai thành đạt. Họ không biết là mơ ước và tham vọng của cậu vượt xa kỳ vọng của họ và thay đổi đời sống của nhân loại mãi mãi.

Cha nào con nấy

Bố mẹ Bill Gates, mỗi người một lãnh vực, nhưng đều thành công. Mẹ ông, bà Mary Maxwell, nữ doanh nhân và giám đốc ngân hàng. Bà phục vụ trong Hội Đồng Quản Trị Đại Học Washington từ 1975 đến 1993. Cha ông, William H. Gates Sr., là một luật sư.

Gates Sr. có nhiều hy vọng vào cậu con trai duy nhất và rất mong muốn cậu nối nghiệp cha để thành một luật sư thành đạt. Cậu Bill trẻ kính phục cha và cũng muốn làm cha hãnh diện về mình, nhưng rồi đời cậu lại đi vào một hướng khác.

Dấu hiệu hứa hẹn

Từ bé, cậu Bill đã cho thấy sở thích về điện toán. Cậu thích kỹ thuật và luôn luôn tìm cách sáng tạo, phát minh. Mới 13 tuổi, cậu đã viết lập trình phần mềm đầu tiên, gây kinh ngạc cho bố mẹ và thầy cô giáo.

Lên trung học, Bill là một thành viên của nhóm phụ trách số hóa hệ thống trả lương của trường học. Nhóm này cũng tạo ra một lập trình gọi là Traf-O-Data, một hệ thống đo lường lưu thông xe cộ. Lập trình này được bán cho chính quyền địa phương, quả là một thành công ấn tượng cho một dự án học trò.

Tay lập trình xuất sắc

Một điểm đáng nói trong lúc Bill làm lập trình viên trẻ tuổi của trường trung học là cậu tạo mã điện toán cho một lập trình xếp lớp cho toàn học sinh. Cậu lợi dụng việc này. Lúc đó, cậu không khéo nói chuyện với con gái. Nhưng cậu dùng lập trình xếp lớp để gài mình vào vài lớp học toàn nữ. Bill cười với phóng viên BBC: “Tôi vẫn không nói chuyện được với các cô ấy, nhưng ít ra thì tôi được nhìn thấy họ”.

Không chấp nhận khuôn khổ

Bill thú nhận rằng khi ông đang tuổi lớn, ông là một thiếu niên nổi loạn, không chấp nhận theo khuôn phép của cha mẹ. Ông nói: “Tôi hơi cứng đầu, tôi luôn luôn chất vấn tại sao người lớn bắt mình làm như vậy, luật đó có hợp lý không?”

“Cho nên có một ít căng thẳng giữa tôi và bố mẹ,vì tôi luôn kháng cự…Nhưng qua tuổi 14 thì tôi vượt qua được, tôi khởi sự say mê viết lập trình và học hỏi những lãnh vực khác của điện toán còn bố mẹ thì tích cực ủng hộ”.

Người bạn giúp đỡ nhiều nhất

Suốt thời kỳ niên thiếu và gần trưởng thành, trong cả những năm khó khăn vì cãi cọ cha mẹ, có một nguồn hổ trợ luôn luôn hiện diện khi Bill cần: bạn thân nhất Paul Allen.

Paul lớn hơn Bill có 2 tuổi, nhưng đây là tình bạn bền vững. Paul viết về tình bạn này trong bài luận văn năm cuối trung học: “Chúng tôi rất hợp nhau”.

Tập trung

Trong lúc Bill và Paul tiếp tục thử nghiệm lập trình điện toán, gây ấn tượng cho mọi người với tài năng và óc sáng tạo, thì họ đã muốn thành lập công ty riêng ngay khi còn học trung học.

Trong khi cả hai đã sẵn sàng thực hiện ý đồ, bố mẹ Bill không ủng hộ. Họ không muốn Bill bỏ ngang trung học mà không có bằng tốt nghiệp. Họ thán phục cao vọng của cậu, nhưng khuyến khích cậu tốt nghiệp trung học và theo ngành luật như cha cậu.

Những giấc mơ lớn

Bill chiều ý cha mẹ, lên đại học Harvard ở Boston năm 1973. Cậu ghi danh môn dự bị Luật nhưng nhanh chóng chuyển sang toán học và khoa học điện toán.

Paul đang là lập trình viên cho hãng Honeywell gần Boston, nên cả hai tiếp tục việc phát triển phần mềm. Năm 1975, Bill gọi điện thoại cho MITS, công ty chế tạo máy điện toán cá nhân đầu tiên trên thế giới. Bill quảng cáo phần mềm mà cậu và Paul đang thực hiện. Công ty MITS đồng ý.

Bỏ học

Bill tạm thời bỏ học để dành toàn thời giờ với Paul phát triển phần mềm cho máy vi toán cá nhân (personal microcomputer) của MITS. Lúc đầu họ dùng mô phỏng phần mềm Altair của máy điện toán nhỏ (minicomputer) sau đó là dùng phần mềm BASIC.

Cả hai quyết định đặt tên cho liên doanh là “Micro-Soft”, tức là từ kết hợp của “Microcomputer”(vi tính) và “Software” (phần mềm). Dự án thành công rực rỡ đến độ Bill quyết định bỏ học hẳn. Nhưng không giống như những sinh viên bỏ ngang khác, Bill biết mình đang ở ngưỡng cửa của một công cuộc vĩ đại.

Nắm bắt được thời cơ bằng vàng

Bill và Paul mở văn phòng ở thành phố Albuquerque và bắt đầu làm việc toàn thời gian. Tên công ty bỏ cái gạch nối để trở thành Microsoft và Bill đăng ký chính thức tên này.

Cả hai phát triển phần mềm, viết và sửa chữa mã điện toán. Họ biết họ đã nắm được một thời cơ vĩ đại nhưng thế giới điện toán vẫn chưa giác ngộ.

Những kẻ nghi ngờ

Tham vọng tối hậu của Bill và Paul là tạo ra cái máy điện toán cá nhân mà sẽ hiện diện khắp nơi, trong mỗi nhà, trên mỗi bàn làm việc. Vào thời kỳ thập niên 1970, ý tưởng này rất ngông cuồng, vì máy điện toán cá nhân vẫn còn to khổng lồ, chiếm hẳn một cái phòng trong nhà.

Ngoài ra, máy điện toán cá nhân thời đó rất đắt, chỉ có công ty lớn và chính phủ mới mua nổi. Cho nên người ta chế nhạo giấc mơ của 2 người là viễn vông. Nhưng họ bỏ qua những lời chế nhạo và làm nên lịch sử.

Thành công vĩ đại

Microsoft nhanh chóng trở thành một công ty nổi danh về sáng tạo, với 2 lãnh đạo kiên cường nhưng biết tập trung. Năm 1979, Bill và Paul dời bản doanh từ Albuquerque tới Bellevue, tiểu bang Washington. Từ đó công ty nhanh chóng bay vượt lên. Năm 1980 họ bán quyền xử dụng có thời hạn hệ thống điều hành MS-DOS cho tập đoàn điện toán khổng lồ IBM.

Nhưng không phải chỉ có lãnh vực điện toán mà Bill và Paul nhanh nhậy. Họ rất khôn ngoan khi họ vẫn giữ Chủ quyền hệ điều hành (operating systems), họ chỉ bán Quyền xử dụng (license). Mỗi lần thiết đặt hệ điều hành trên một máy là phải trả tiền mua quyền xử dụng.

Cắn một miếng táo

Trong thời gian này, Bill làm việc chung trong vài dự án với Steve Jobs, cha đẻ máy Apple. Bill so sánh 2 giao diện hiển thị của Apple và Microsoft và kết luận rằng hiển thị hoạ hình của Apple ưu việt hơn, thân thiện với người dùng hơn.

Màn ảnh Apple dùng chữ phối hợp hình họa và chuột bấm cho nên rất dễ hiểu hơn là đánh mệnh lệnh bằng bàn phím theo hệ điều hành MS-DOS. Gợi hứng bởi hệ điều hành ưu việt Apple, Bill khởi sự cách mạng hóa Microsoft.

Tạo ra những cửa sổ (Windows)

Bill còn chứng tỏ một kỹ năng tài tình khác: quảng cáo. Ông ta biết rằng người xử dụng vi tính thích giao diện hình họa của Apple hơn, nhưng sẽ phải mất một thời gian để Microsoft tạo ra giao diện tương tự.

Thế là Bill quảng cáo rầm rộ cho một hệ điều hành mới của Microsoft gọi là Windows. Ông biêt là người xử dụng sẽ mắc câu.

Bạn thù, thù bạn

Bill Gates và Steve Jobs là 2 cái tên khổng lồ trong thế giới điện toán. Hai thành công song hành này dẫn tới lời đồn là 2 người có thù địch. Đúng là trên lãnh vực kinh doanh thì đó là hai địch thủ nhưng Bill tiết lộ thực ra 2 người là bạn.

“Tôi và Steve liên lạc với nhau khá thường xuyên” Bill nói trong cuộc phỏng vấn của báo Rolling Stone “Năm ngoái chúng tôi có vài cuộc nói chuyện khá lâu về gia đình, cuộc đời, những gì kỹ thuật đạt được và chưa đạt được”.

Đế quốc toàn cầu

Tới năm 1983 thì công ty của Bill và Paul đã bành trướng toàn cầu. Microsoft có văn phòng trong nhiều quốc gia như Anh quốc, Nhật Bản.

Năm này thì phần mềm của Microsoft đã nằm trong 30% máy điện toán toàn thế giới. Chính vào đỉnh cao thành công của công ty thì Paul tuyên bố rút lui vì lý do sức khỏe.

Mở Windows

Gần như 2 năm sau khi quảng cáo thì hệ điều hành Windows ra mắt tháng 11/1985. Sau đó, năm 1989 thì Bộ Ứng Dụng Microsoft Office ra đời, trong đó Microsoft Word và Microsoft Excel.

Microsoft Excel mang tính cách mạng, vì nó là một ứng dụng đầu tiên và duy nhất cho phép người xử dụng được thay đổi và điều chỉnh hình dạng của dữ liệu. Đến nay, Windows và Microsoft được dùng bởi 1 tỷ người trên trái đất.

Windows 95

Windows 95 được ra mắt năm 1995 và là một cải tiến lớn so với phiên bản Windows trước. Vài thành tố trong Windows 95 được xem là điểm son cho hệ điều hành này, tỷ dụ nút Start và Taskbar.

“Nếu bạn xem xét Windows 95, nó là bước nhẩy vọt lớn về khả năng kỹ thuật và sự ổn định.” Neil MacDonald, phân tích gia cho công ty nghiên cứu kỹ thuật và tư vấn Gartner nhận định. Windows 95 được xem là một trong những thành tựu lớn nhất của thế kỷ 20.

Trò chơi dứt điểm

Sau khi đã thống trị thế giới phần mềm, Microsoft có vẻ như không còn có thể đạt thêm đỉnh cao nào nữa.

Nhưng rồi hệ thống trò chơi điện tử thần thoại Xbox ra đời năm 2001.

Năm 2019, chỉ riêng Xbox mang về cho Microsoft 11.4 tỷ đô la Mỹ. Xem có vẻ một số thu khổng lồ nhưng thật ra chỉ chiếm 10% tổng doanh thu của Microsoft.

Chấm dứt một thời đại

Năm 2000, Bill loan báo cho thế giới là ông từ chức Tổng Giám Đốc Tối Cao (CEO) của Microsoft. Ông chỉ còn đảm nhận chức Kỹ Sư Trưởng Phần Mềm, nhưng điều hành công ty hàng ngày thuộc về Steve Balmer.

Balmer là bạn tốt của Bill, cùng học ở Harvard với Bill và làm việc cho Microsoft nhiều năm. Sự kiện này chấm dứt một thời đại cho Bill nhưng tương lai ông lại còn nhiều phiêu lưu thú vị.

Thêm thay đổi

8 năm sau đó, Bill vẫn giữ vai trò Kỹ sư Trưởng Phần Mềm, cung cấp kiến thức người trong cuộc vô giá cho đế chế tỷ đô la. Tới năm 2008 thì Bill từ bỏ luôn chức vụ này nhưng còn duy trì chức Chủ Tịch Hội đồng Quản trị. Đến năm 2014 thì bỏ luôn chức Chủ Tịch, chỉ còn là một thành viên của Hội đồng. Sau đó, Bill trở thành Cố vấn Kỹ thuật. Tất cả những thay đổi qua nhiều năm này do Bill muốn tập trung nhiều hơn vào đời sống cá nhân và đời sống gia đình.

Kỷ luật làm việc

Những thay đổi vai trò từ từ này trong Microsoft là một cố gắng giảm từ từ tần suất làm việc cao độ của Bill. Trong suốt nghề nghiệp, Bill nổi tiếng là một người làm việc hết sức hăng say kỷ luật.

Đôi khi là 7 ngày một tuần, đôi khi làm việc xuyên đêm. Bill thú nhận với BBC: “Tôi làm việc luôn cuối tuần. Tôi coi phép nghỉ thường niên không quan trọng”. Đạo đức làm việc cao của Bill đưa Microsoft thành công ty phần mềm thành công nhất trên thế giới.

Đám cưới

Bill cưới vợ Melinda năm 1994. Melinda cũng là một thiên tài điện toán thành đạt. Cô có bằng Bachelor Degree về Computer Science và bằng MBA.

Hai người quen nhau ngay tại Microsoft, vì Melinda làm việc cho công ty. Bill thú nhận: “Tôi hy sinh tuổi 20 và 30 cho công việc, tạm quên hôn nhân và con cái. Nhưng tôi biết là rồi cũng phải có thôi. Cô ấy đến thật đúng lúc, chúng tôi yêu nhau”

Thế hệ mới

Bill Gates và Melinda Gates cưới nhau gần 30 năm. Sức mạnh và tính tích cực của cuộc hôn nhân này truyền cảm hứng cho tất cả chúng ta. Điều hành một công ty thuộc hàng lớn nhất thế giới đương nhiên là rất nhiều căng thẳng. Vậy mà họ giữ gìn cho nhau không để thành quá hợm hĩnh hay mất bình tĩnh.

Họ có 3 người con: Jennier sinh năm 1996, Rory sinh năm 1999 và Phoebe sinh năm 2002. Con cái của cha mẹ giàu khủng khiếp như vậy thì muốn gì chả có được, nhưng Bill và Melinda hết sức cẩn thận để giữ cho con cái mình có một cuộc sống bình thường chứ không khác thường.

Giữ mình vẫn là mình

Bill thường nói công khai là không muốn con cái có quá nhiều tiền khiến cho chúng không còn biết quý giá trị đồng tiền và không còn biết làm việc cho chính mình.

Trong cuộc phỏng vấn với Reddit, Bill nói: “Để lại cho con cái quá nhiều tiền thì không phải là cách giúp đỡ tốt cho con cái”. Bill dự tính chia cho các con mỗi đứa 10 triệu. Đối với chúng ta 10 triệu là quá nhiều, nhưng nếu xem xét tổng tài sản của Bill là 100 tỷ thì đúng là 30 triệu không thấm vào đâu (0.03%).

Dinh thự mơ ước

Nhưng quyết định không để tiền bạc làm hư con cái không có nghĩa là chúng không được sống trong một dinh thự ấn tượng. Gia đình Bill sống trong Xanadu 2.0, một cơ ngơi khổng lồ nhìn xuống hồ Washington ở Medina, tiểu bang Washington.

Dinh thự này rộng 66,000 square feet (hay 6,131 mét vuông), chứa toàn những kỳ tác về kỹ thuật và kiến trúc. Phòng ăn rộng 1,000 square feet (hay 93 mét vuông). Hồ bơi dài 60 feet (18m) với âm thanh chìm dưới nước.

Hôn nhân là quan trọng

Nhưng hôn nhân hạnh phúc đòi hỏi nhiều hơn là dinh thự trị giá nhiều triệu. Giàu cách mấy thì một quan hệ vợ chồng lành mạnh, vững bền đòi hỏi hai bên cố gắng.

Đây là lý do Bill quyết định giảm bớt giờ làm việc để dành nhiều thì giờ hơn cho gia đình, hưởng hạnh phúc với gia đình. Ông nói với BBC: “Đúng vậy, tôi thay đổi ưu tiên. Chúng tôi đi nghỉ thường niên khá nhiều. So sánh lịch làm việc của tôi hiện nay với lịch làm việc của tôi năm 20 tuổi thì chao ơi là khác”.

Đứng vững bên chàng

Không phải lúc nào cũng dễ dàng cho Melinda Gates khi làm vợ của người doanh nhân nổi tiếng nhất và bị chú ý nhất trên thế giới. Đôi khi áp lực của danh vọng, công việc nhiều và số người mà số phận tùy thuộc vào Bill làm cho Melinda căng thẳng.

Nhưng vợ Bill vẫn đứng vững bên chồng qua bình yên hay sóng gió được gần 30 năm. “Tình yêu là sức mạnh lớn nhất mà lại ít được dùng nhất để thay đổi thế giới, Melinda viết trong cuốn sách “The Moment of Lift” (giây phút thăng hoa). “Đối với tôi, tình yêu là một cố gắng giúp người khác thăng tiến”.

Làm việc phước thiện

Trong hôn nhân cũng như những lãnh vực khác của cuộc sống, Bill và Melinda Gates sống đúng như tâm nguyện. Cả hai đều say mê trong việc đền đáp lại thế giới và dùng tài sản khổng lồ để ảnh hưởng đến người khác.

Cả hai thành lập Bill and Melinda Gates Foundation để giúp đỡ người nghèo trên thế giới trong lãnh vực y tế và giáo dục. Quỹ từ thiện này đã tặng 47,000 máy điện toán cho thư viện toàn Mỹ Châu và tài trợ học phí cho 20,000 sinh viên đại học.

Du lịch toàn cầu

Năm 2047, Bill tiếp tục công cuộc cải thiện đời sống dân chúng toàn cầu với chuyến thăm Tanzania. “Quỹ từ thiện Gates làm việc với một số đối tác ở Tanzania và ở nơi khác, bao gồm GAIN, UNICEF và đại học Johns Hopkins để giải quyết vấn đề thiếu dinh dưỡng ở nước này” Bill viết một tường trình cho CNBC Africa.

“Quỹ Gates làm việc với đối tác tại hơn 45 quốc gia Phi Châu để giảm nghèo đói và cải thiện sức khỏe. Một số lãnh vực chính là nông nghiệp, sức khỏe trẻ em, dinh dưỡng, kế hoạch hóa gia đình và dịch vụ tài chính cho người nghèo”.

Bill và TED

Ngoài tặng dữ tiền bạc vật chất, Bill còn cho lại một cách khác: gợi cảm hứng cho người khác. Bill đã có một số diễn thuyết tại hội nghị TED trong những năm qua, nơi ông thường nói say mê một số đề tài. Tỷ dụ: “Tại sao cho đi của cải là niềm vui lớn nhất của chúng tôi” hay “Muỗi, sốt rét và giáo dục” và “Chúng ta đối phó với dịch Covid như thế nào”. Hội nghị TED mô tả Bill là “Một kỹ thuật gia say mê và một doanh nhân nhạy bén”.

Nhìn vào tương lai

Khi chúng ta nhìn vào những thành quả vĩ đại mà Bill Gates đạt được qua năm tháng, chỉ còn một câu hỏi: còn gì nữa? Nếu như với bao nhiêu người khác, bạn có thể nói: còn gì nữa bây giờ ngoài về hưu, an hưởng của cải, nghỉ ngơi.

Nhưng với Bill thì không đơn giản như vậy. Nghỉ ngơi không nằm trong kế hoạch, chương trình của Bill. Thiên tài điện toán, nhà hảo tâm đáng kính và người chồng cha này là một cảm hứng cho nhân loại và chưa có kế hoạch ngưng nghỉ.

"The man behind Microsoft"

Nam

Geedyfinance.com