EMPLOYMENT INSURANCE (Bảo hiểm thất nghiệp)

Employment Insurance (viết tắt EI) là tiền trợ cấp thất nghiệp tạm thời, nhằm giúp đỡ cho người mất việc làm không do lỗi của mình, trong khi họ đi tìm việc khác hoặc đi học nghề.

Ngoài ra, người bị đau ốm, có thai, nuôi con nhỏ, săn sóc cho thân nhân bệnh hoạn cũng có thể được hưởng EI.

Có 5 loại EI:

- Regular Benefits EI (thất nghiệp thông thường)

- Maternity and Parental Benefits EI (nghỉ sinh đẻ và nuôi con)

- Sickness Benefits EI (đau ốm)

- Compassionate Care Benefits EI (săn sóc thân nhân bịnh hoạn)

- EI for parents of critically ill children (săn sóc con cái bệnh nặng)

- Fishing Benefits EI (ngư dân)

EI là 1 loại bảo hiểm, lúc đi làm việc chúng ta phải đóng góp vào quỹ EI. Chủ nhân trừ tiền đóng góp này từ cheque lương. Tỷ lệ đóng góp là 1.88% của lương trước thuế, nhưng tối đa là 891$ một năm. Chủ nhân cũng có nhiệm vụ đóng góp quỹ EI cho công nhân, với tỷ lệ 2.63%, nhưng tối đa cũng chỉ là 1,247$ một năm.

REGULAR BENEFITS EI

Điều kiện để được lãnh :

-lúc đi làm có đóng góp vào quỹ EI.

-bị mất việc làm không do lỗi của mình.

-không có việc làm hơn 7 ngày liên tiếp trong vòng 52 tuần vừa qua.

-làm đủ số giờ yêu cầu trong vòng 52 tuần qua hoặc từ lúc khởi sự ăn EI lần trước (trường hợp nào ngắn hơn thì áp dụng).

-phải sẵn sàng, sẵn lòng, có khả năng làm việc và tích cực đi tìm việc làm (phải ghi lại danh sách những nơi mình đã xin việc).

Sẽ không được ăn EI nếu:

-tự ý bỏ việc không lý do chính đáng.

-bị sa thải do phạm kỷ luật.

-tham gia đình công.

Số giờ yêu cầu đã làm việc tùy thuộc vào tỷ lệ thất nghiệp (unemployment rate) của vùng mình cư ngụ theo bảng liệt kê sau đây:

Tỷ lệ thất nghiệp Số giờ yêu cầu

6% or less 700 hours

6.1% to 7% 665 hours

7.1% to 8% 630 hours

8.1% to 9% 595 hours

9.1% to 10% 560 hours

10.1% to 11% 525 hours

11.1% to 12% 490 hours

12.1% to 13% 455 hours

13.1% or more 420 hours

Muốn được ăn EI thì phải làm đơn xin. Đơn phải làm online trên computer với internet, tại bất cứ nơi đâu hoặc tại văn phòng Service Canada. Nên làm đơn xin ngay sau khi mất việc, dù là chủ nhân chưa đưa giấy Hồ Sơ Thôi Việc (Record of Employment, viết tắt ROE). Phải xin EI trong vòng 4 tuần sau khi mất việc, nếu không bạn có thể bị mất quyền lợi EI.

Nếu trong vòng 52 tuần lễ vừa qua, bạn đã có xin EI, rồi đi làm lại trong lúc tiền ăn EI còn hiệu lực, rồi lại mất việc nữa, thì bạn không cần làm đơn mới, văn phòng Service Canada sẽ tự động mở lại hồ sơ cũ và cho bạn ăn EI tiếp.

Sẽ mất khoảng 1 giờ để điền đơn xin EI online. Bạn cần những tin tức sau đây khi điền đơn:

-số Social Insurance Number (viết tắt là SIN).

-họ (maiden name) của mẹ

-địa chỉ với mã số vùng (postal code).

-số tài khoản ngân hàng (để nhận tiền EI ký gởi trực tiếp vào tài khoản).

-tên, địa chỉ, thời gian làm việc, lý do thôi việc với các chủ nhân trong vòng 52 tuần qua.

-trong trường hợp bạn tự ý bỏ việc hoặc bị đuổi việc vì kỷ luật, bạn phải cho biết chi tiết vấn đề theo ý kiến của bạn.

-thời gian của những tuần lễ mà bạn lãnh lương cao nhất trong vòng 52 tuần vừa qua. Tin tức này dùng kèm với ROE để quyết định số tiền EI bạn được hưởng hàng tuần là bao nhiêu.

Số tiền được lãnh hàng tuần được tính theo công thức như sau:

Tổng số tiền bạn kiếm được trong từ 14 đến 22 tuần lương cao nhất của bạn trong vòng 52 tuần trước khi bạn thất nghiệp (A).

Số tuần lương cao nhất quy định nơi bạn ở (B). Số tuần lễ này tùy thuộc tỷ lệ thất nghiệp địa phương theo bảng sau, từ 14 đến 22 tuần.

Tỷ lệ thất nghiệp Số tuần tốt nhất quy định

6% or less 22

6.1% to 7% 21

7.1% to 8% 20

8.1% to 9% 19

9.1% to 10% 18

10.1% to 11% 17

11.1% to 12% 16

12.1% to 13% 15

13.1% or more 14

Chia A cho B

Rồi nhân với 55%

Nghĩa là (A : B) x 55% , kết quả là số tiền EI bạn được lãnh hàng tuần. Tối đa bạn chỉ được 514$/tuần.

Thời gian được ăn EI bao lâu (benefit period) tùy thuộc vào thời gian bạn làm việc bao lâu trước khi xin thất nghiệp và tỷ lệ thất nghiệp nơi bạn ở. Ngắn nhất là 14 tuần, lâu nhất là 45 tuần. Service Canada sẽ cho bạn biết bạn được hưởng bao lâu. 2 tuần đầu tiên sau khi bạn thất nghiệp bạn sẽ không được lãnh tiền EI vì đây là 2 tuần chờ đợi (2-week waiting period).

Bao lâu sau khi làm đơn thì được lãnh tiền EI? Bình thường thì bạn sẽ được lãnh tiền EI trong vòng 28 ngày từ lúc làm đơn xin, nếu bạn đủ điều kiện. Nếu bạn không đủ điều kiện, Service Canada sẽ cho bạn biết. Nếu bạn không nhận được tin tức gì sau 28 ngày, bạn cần liên lạc với văn phòng Service Canada hoặc vào website : http://www.servicecanada.gc.ca/eng/online/mysca.shtml để biết tin tức.

Sau khi bạn điền đơn xin EI, Service Canada sẽ gởi cho bạn giấy EI Benefit Statement. Giấy này cho bạn biết khi nào bạn phải làm EI Report (Báo Cáo EI) đầu tiên, Access Code (mã số để vào xem hồ sơ trên website) và các chi tiết hướng dẫn để bạn làm báo cáo trên computer. Xin lưu ý nếu bạn nhận được EI Benefit Statement không có nghĩa là hồ sơ EI của bạn đã được chấp thuận.

EI Report sẽ yêu cầu bạn cho biết những tin tức sau đây:

-có rời khỏi Canada trong 2 tuần lễ đó

-có làm việc hay thu nhập gì

-có khởi sự 1 việc làm toàn thời (full time) mới

-có đi học

-có sẵn sàng làm việc mỗi ngày

-có đã nhận được hay sẽ nhận được khoản tiền gì ngoài tiền đã khai báo lần trước.

Bạn có thể làm EI report trên computer hoặc bằng giấy. Nếu làm report bằng giấy thì bạn mang đến nộp cho văn phòng Service Canada hoặc gửi bưu điện.

Trường hợp nào được phép đi khỏi Canada mà vẫn hưởng EI ?

Trong lúc ăn EI, bạn được phép rời Canada 7 ngày vì những lý do như sau:

-dự đám tang của thân nhân cật ruột.

-dẫn thân nhân đi chữa bệnh ở nước ngoài, trong trường hợp bệnh không thể chữa ở Canada.

-thăm thân nhân bệnh nặng ở nước ngoài.

-tham dự phỏng vấn tìm việc làm ở nước ngoài.

Còn nếu không có những lý do trên mà vắng mặt khỏi Canada thì không những bạn phải trả lại tiền EI hưởng trong thời gian đó mà còn có thể bị phạt gấp 3 lần số tiền EI hàng tuần hoặc gấp 3 lần số tiền hưởng EI trong thời kỳ vắng mặt. Bạn nên nhớ là Service Canada được Canada Border Services Agency (Cơ Quan Dịch Vụ Biên Giới) cung cấp tin tức về những người đang hưởng EI mà xuất ngoại.

Ngoài ra, người làm EI report thay cho bạn trong thời gian bạn vắng mặt khỏi Canada bất hợp lệ cũng có thể bị phạt.

Khiếu Nại

Nếu Service Canada cho bạn biết bạn không đủ điều kiện hưởng EI, bạn có quyền khiếu nại (request for a reconsideration).

Trong trường hợp bạn bỏ việc hoặc bị sa thải vì kỷ luật, chủ nhân cũ của bạn sẽ được Service Canada liên lạc để lấy tin tức tìm hiểu. Kết quả việc khiếu nại sẽ được gởi đến cho bạn bằng văn thư. Trường hợp kết quả này không thuận lợi cho bạn, bạn cũng sẽ được giải thích bằng lời nói (verbal explanation).

Thời gian để Service Canada giải quyết khiếu nại của bạn sẽ tùy thuộc vào mức độ phức tạp của vấn đề.

Nếu bạn không bằng lòng với quyết định của Service Canada về sự khiếu nại của bạn thì bạn lại có quyền kháng cáo lên Social Security Tribunal (Hội Đồng An Sinh Xã Hội).

Tiền EI có bị khấu trừ vì một khoản nợ gì không?

Tiền EI có thể bị khấu trừ những khoản nợ như sau:

-bạn được trả lố tiền EI trước đây (EI overpayment) thì nay Service Canada sẽ lấy lại.

-tiền welfare ứng trước cho bạn trước khi bạn được lãnh EI.

-tiền cấp dưỡng vợ cũ hoặc con mà bạn đang thiếu chịu, nay Service Canada sẽ gởi tiền EI cho vợ cũ hoặc con của bạn.

-tiền thuế lợi tức mà bạn đang thiếu chịu Canada Revenue Agency.

Nếu đi làm part time thì có được hưởng EI nữa không?

Bạn có thể kiếm tối đa 50$/tuần hoặc 25% của tiền EI/tuần (tùy theo cái nào cao hơn) mà vẫn tiếp tục hưởng trọn EI. Nhưng nếu kiếm nhiều hơn thì EI sẽ bị trừ bớt theo tỷ lệ kiếm 1 đồng bị trừ 1 đồng.

MATERNITY & PARENTAL BENEFITS EI

Điều kiện để được lãnh :

-lúc đi làm có đóng góp vào quỹ EI.

-nếu Maternity thì phải là mẹ đẻ đang có thai hoặc vừa sanh xong.

-nếu Parental thì có thể là mẹ hoặc cha của con ruột hoặc con nuôi (adopted child) cần nghỉ để săn sóc cho con vừa sanh hoặc vừa nhận nuôi, nhưng phải có giấy tờ chứng minh.

-thu nhập phải giảm hơn 40% vì lý do bận nuôi con.

-phải đã làm đủ 600 giờ trước khi xin EI. Trong trường hợp ngư dân tự làm chủ (self-employed fisher) thì không tính theo giờ nhưng phải có thu nhập 3,760$ trong vòng 31 tuần trước khi xin EI.

Thời hạn được lãnh:

-Maternity: tối đa 15 tuần. Thời hạn này có thể bắt đầu từ 8 tuần trước ngày sanh và có thể chấm dứt 17 tuần sau ngày sanh.

-Parental: tối đa 35 tuần. Parental benefits có thể chia xẻ giữa 2 vợ chồng, tỷ dụ như người mẹ được nghỉ 20 tuần, người cha được nghỉ 15 tuần.

Ngày nộp đơn xin rất quan trọng vì nó ảnh hưởng tới số tuần lễ bạn được hưởng Maternity Benefits.

Parental Benefits khởi sự từ ngày đứa con sinh ra hoặc đứa con nuôi được bắt đầu chung sống với cha mẹ nuôi. Parental Benefits chỉ được phát trong vòng 52 tuần lễ kể từ ngày nói trên.

Những chi tiết khác thì giống như Regular Benefits.

SICKNESS BENEFITS EI

Điều kiện để được lãnh :

-lúc đi làm có đóng góp vào quỹ EI.

-thu nhập phải giảm hơn 40% vì lý do sức khỏe.

-không thể làm việc vì lý do đau ốm, thương tật, bị bệnh phải cách ly. Phải được bác sĩ chứng nhận mất khả năng làm việc.

Thuộc loại thu nhập thấp thì được hưởng EI theo tỷ lệ cao hơn.

Bình thường thì tỷ lệ EI vẫn là 55% mức lương nhưng nếu bạn thuộc loại gia đình thu nhập thấp, nghĩa là ít hơn 25,921$một năm và có con cái, thì bạn được hưởng thêm Family Supplement (tiền Bổ Túc Gia Đình). Với Family Supplement và tùy theo mức lương cũ và số con ít nhiều, EI của bạn có thể lên đến 80% mức lương cũ.

Nếu cả hai vợ chồng đều hưởng EI thì người lương thấp xin Family Supplement có lợi hơn. Nếu thu nhập gia đình cao hơn 25,921$ thì không còn ai được hưởng Family Supplement.

Người hưởng Sickness Benefits EI vẫn phải làm EI report mỗi 2 tuần lễ.

Thời gian tối đa dược hưởng EI là 15 tuần lễ.

Nếu bạn có thể trở lại làm việc sớm hơn thì EI chấm dứt khi bạn trở lại làm việc.

Nếu bạn đi làm trong lúc hưởng SBEI, bạn sẽ bị trừ theo tỷ lệ kiếm đồng nào trừ đồng đó.

Có thể hưởng SBEI kèm với các loại EI khác hay không?

Đa số trường hợp được quyền hưởng kết hợp các loại EI như sickness, maternity, parental, compassionate carelên tới tối đa 50 tuần lễ.

Có được quyền đi khỏi Canada trong khi đang hưởng SBEI hay không?

Chỉ được quyền rời Canada để chữa bệnh mà thôi.

Các chi tiết khác giống Regular Benefits EI.

COMPASSIONATE CARE BENEFITS EI

Dành cho người phải nghỉ làm việc tạm thời để săn sóc cho thân nhân bệnh nặng và có khả năng chết trong vòng 6 tháng. Săn sóc đây có thể là trực tiếp hoặc gián tiếp, có thể là thể xác hoặc an ủi tinh thần.

Điều kiện để được lãnh :

-lúc đi làm có đóng góp vào quỹ EI.

-thu nhập phải giảm hơn 40% vì lý do nghỉ để săn sóc người thân.

-phải đã làm đủ 600 giờ trước khi xin EI (nếu là tự làm chủ thì xin liên lạc với Service Canada để biết chi tiết).

-phải có 3 giấy tờ y tế như sau:

* Compassionate Care Benefits Attestation (giấy chứng nhận có ký tên của người bệnh)

*Authorization to Release a Medical Certificate (cho phép cung cấp giấy chứng nhận y tế) do người bệnh ký.

* Medical Certificate for Employment Insurance Compassionate Care Benefits (giấy chứng nhận bệnh tình) do bác sĩ ký.

Ai thuộc loại có thể được săn sóc:

-Vợ hoặc chồng

-Cha, mẹ ruột hoặc cha, mẹ của vợ, chồng.

-Anh chị em của mình hoặc của vợ, chồng.

-Ông bà của chính mình hay của vợ, chồng.

-Con rể, con dâu của chính mình hay của vợ, chồng.

-Chú thím, dì dượng của mình hoặc của vợ, chồng.

-Cháu ruột hoặc cháu của vợ, chồng.

-Cha mẹ nuôi.

-Con nuôi và vợ, chồng của con nuôi.

-Người bảo hộ và vợ, chồng của người đó.

Thời hạn được hưởng:

Tối đa là 6 tuần. 6 tuần này phải nằm trong thời kỳ 26 tuần khởi sự kể từ tuần lễ:

-hoặc là khi bác sĩ ký giấy xác nhận bệnh nặng.

-hoặc là khi bác sĩ khám xét bệnh nhân.

-hoặc là khi người thân nhân trở bệnh (nếu bác sĩ xác nhận được).

Trường hợp nào xẩy ra sớm nhất thì áp dụng lúc đó.

Việc làm của bạn có được bảo đảm khi bạn trở lại làm việc?

Hầu hết các tỉnh bang bắt chủ nhân bảo đảm việc làm của bạn khi bạn xin nghỉ CCB EI, tuy nhiên, đối tượng được săn sóc có thể khác biệt từ tỉnh bang này sang tỉnh bang khác. Do đó, bạn cần xác nhận với chủ nhân.

Có thể chia xẻ quyền lợi CCB EI?

Bạn có thể chia quyền hưởng 6 tuần CCB EI này với người trong gia đình, tỷ dụ như bạn nghỉ 3 tuần, vợ hay chồng của bạn nghỉ 3 tuần. Mỗi người phải làm đơn xin. Hai người có thể xin nghỉ kế tiếp nhau hoặc nghỉ cùng lúc.

Những chi tiết khác áp dụng giống Regular Benefits.

EI FOR PARENTS OF CRITICALLY ILL CHILDREN (PCIC)

Dành cho cha mẹ nghỉ việc để săn sóc cho con cái bị bệnh nặng hoặc bị thương tật.

Điều kiện để được lãnh :

-lúc đi làm có đóng góp vào quỹ EI.

-thu nhập phải giảm hơn 40% vì lý do nghỉ để săn sóc con cái.

-phải đã làm đủ 600 giờ trước khi xin EI (nếu là tự làm chủ thì xin liên lạc với Service Canada để biết chi tiết).

-là cha hay mẹ của đứa con bị bệnh nặng hoặc thương tật.

-con cái phải dưới 18 tuổi khi thời kỳ 52 tuần áp dụng cho PCIC Benefits khởi sự (thời kỳ này bắt đầu từ ngày bác sĩ chuyên khoa xác nhận con của bạn bị bệnh nặng hay thương tật). Nếu con của bạn đạt tuổi 18 trong khi bạn đang hưởng PCIC EI thì bạn vẫn tiếp tục hưởng cho đến hết hạn.

Thời hạn được hưởng:

Tối đa 35 tuần.

Có thể chia xẻ quyền lợi PCIC EI?

Bạn có thể chia quyền hưởng PCIC EI này với người trong gia đình, tỷ dụ như bạn nghỉ 20 tuần, vợ hay chồng của bạn nghỉ 15 tuần, nếu bạn được tối đa 35 tuần. Mỗi người phải làm đơn xin. Hai người có thể xin nghỉ kế tiếp nhau hoặc nghỉ cùng lúc.

Những chi tiết khác áp dụng giống Regular Benefits.

FISHING BENEFITS EI

Là loại EI dành cho ngư dân tự làm chủ (self-employed fisher). Nếu làm trong ngành đánh cá nhưng làm công nhân cho người khác thì không phải là tự làm chủ. Ngoài Fishing Benefits, self-employed fishers vẫn được quyền hưởng các loại EI khác nói trên (Maternity, Sickness v.v.).

Nhưng Regular Benefits thì dựa vào số giờ làm việc tối thiểu theo yêu cầu, còn Fishing Benefits dựa vào số thu nhập tối thiểu theo yêu cầu.

Điều kiện để được lãnh :

Đạt được số thu nhập tối thiểu theo yêu cầu, trong Thời Hạn Quy Định (qualifying period). Thời hạn này là 31 tuần trước khi xin EI.

Có 2 loại Fishing Benefits là FB Mùa Hè và FB Mùa Đông.

Qualifying Period của FB Mùa Hè khởi sự sớm nhất là tuần lễ March 1.

Qualifying Period của FB Mùa Đông khởi sự sớm nhất là tuần lễ September 1.

Số thu nhập tối thiểu theo yêu cầu tùy thuộc vào tỷ lệ thất nghiệp tại vùng bạn ở như sau:

Tỷ lệ thất nghiệp Số thu nhập tối thiểu theo yêu cầu

6% or less 4,200$

6.1% to 7% 4,000

7.1% to 8% 3,800

8.1% to 9% 3,600

9.1% to 10% 3,400

10.1% to 11% 3,200

11.1% to 12% 2,900

12.1% to 13% 2,700

13.1% or more 2,500

Thời hạn được hưởng:

Tối đa 26 tuần.

Đối với Fishing Benefits Mùa Đông, tiền EI chỉ có thể được lãnh trong vòng từ tuần lễ April 1 đến tuần lễ December 15.

Đối với Fishing Benefits Mùa Hè, tiền EI chỉ có thể được lãnh trong vòng từ tuần lễ October 1 đến tuần lễ June 15.

Những chi tiết khác áp dụng giống Regular Benefits.