VIẾT VỀ NHÀ VĂN HOÀNG HẢI THỦY
Vậy là một cây cổ thụ trong làng văn học báo chí của Miền Nam Việt Nam đã qua đời ngày 6/12/2020: nhà văn Hoàng Hải Thủy.
Cách đây vài tháng, dường như linh cảm nhà văn không còn tồn tại lâu trên cõi đời, vietvancouver.ca đã đăng bài nói về hoàn cảnh hiện trạng của ông : Tin về nhà văn Hoàng Hải Thủy
Hôm nay tôi chỉ muốn viết đôi giòng về ông thôi, gọi là bổ túc thêm cho những gì nhà văn Duyên Anh và nhà văn Nguyễn Đình Toàn đã viết về ông.
Trước hết là tôi là một fan lớn của nhà văn Hoàng Hải Thủy, ngay từ thời còn học trung học Chu Văn An. Cũng như đã từng là một fan lớn của ca sĩ Thanh Lan thời đó.
Tôi bị cái bệnh cầu toàn. Đó là đòi hỏi người mình thích phải đẹp từ trong ra ngoài, từ tâm hồn đến thể xác. Nếu như cái đòi hỏi này nơi ca sĩ thì còn có thể thông cảm được, vì chúng ta không chỉ nghe hát, mà còn xem hát. Cho nên ngoài giọng ca hay, chúng ta muốn người hát còn phải xinh gái hay đẹp trai.
Nhưng tại sao tôi lại đòi hỏi luôn là người viết văn làm thơ phải đẹp trai xinh gái, mặt mày sáng sủa dễ coi? Đây là một đòi hỏi vô lý. Chúng ta chỉ đọc trên giấy, trên màn hình. Chúng ta đâu có xem video văn sĩ thi sĩ để nghe họ đọc truyện, đọc thơ mà đòi hỏi họ phải mặt mày sáng sủa dễ coi? Thôi thì tôi nhận là tôi vô lý, tôi bị bệnh chú trọng cả bìa sách lẫn nội dung sách, cả chất gỗ lẫn nước sơn, cả cái áo tu hành lẫn tâm hồn đạo đức. Nhưng tôi tin chẳng phải mình tôi như vậy. Nhiều thiếu nữ đọc thơ tình của thi sĩ mùi mẫn quá thì thế nào chả hình dung ra chàng thi sĩ có mái tóc bồng bềnh, đôi mắt mơ màng? Vì gần một trăm năm trước, thi sĩ Nguyễn Nhược Pháp đã gieo vào lòng bao thiếu nữ khuôn mẫu của chàng văn nhân phải là “người đâu thanh lạ thường, tướng mạo trông phi thường, lưng cao dài trán rộng, hỏi ai nhìn không thương”. Sau Nguyễn Nhược Pháp thì người thứ hai làm tôi có cái tiêu chuẩn khó tính đó là thi sĩ Vũ Hoàng Chương. Thầy dạy tôi môn Việt Văn trung học Chu Văn An. Thầy quanh năm mặc complet thắt cà vạt, đi dạy bằng xe xích lô, học trò mời thầy ngồi xe Honda chở về nhà không bao giờ nhận lời, cứ vẫy xe xích lô lên ngồi ung dung, dù lương thầy giáo thì bao nhiêu mà cứ tốn tiền xích lô như vậy.
Thi sĩ giáo sư Vũ Hoàng Chương
Theo tôi quan sát, Việt Nam ta ca sĩ đẹp gái thì nhiều chứ văn thi sĩ đẹp trai thì không có bao nhiêu.
Thế nên khi biết được nhà văn Hoàng Hải Thủy đẹp trai phong nhã, lái cái xe Vespa thời thượng nổ cành cạch của cuối thập niên 1960 thì tôi lại càng thích ông thêm. Còn thấy được mặt mày tướng tá của thi sĩ Nguyên Sa và thi sĩ Nguyễn Tất Nhiên thì lòng ái mộ của tôi bị sụt giảm. Thế là hình thành cái định kiến "Văn sĩ phải đẹp trai như Hoàng Hải Thủy, thi sĩ phải lịch sự quí phái như Vũ Hoàng Chương".
Ngoài văn tài, nhà văn Hoàng Hải Thủy còn làm mọi người nể phục khi ông không lợi dụng danh tiếng và diện mạo hào hoa phong nhã để đa tình nhân như một số nghệ sĩ khác. Tình yêu vợ và lòng chung thủy của ông nổi tiếng trong văn giới.
Nhà văn Hoàng Hải Thủy ở Pleiku năm 1971 (lúc 38 tuổi)
Cho nên sau khi trốn chạy khỏi Việt Nam thì tôi bắt đầu lấy bút hiệu Hoàng Hải Hồ. Hoàng là họ của tôi, còn sau khi lìa bỏ quê hương thì tôi cảm thấy đời mình như mất gốc rễ, như cái cây rong trôi trên hồ trên biển. Nhưng lý do thứ hai là để biểu lộ cảm tình và thán phục với nhà văn Hoàng Hải Thủy. Tôi không yêu vợ tôi với tình yêu vĩ đại như ông yêu vợ ông nên tôi không dùng bút hiệu bằng cách ghép tên tôi với tên vợ như ông.
Trước khi đi, tôi có ghé thăm ông trong căn nhà nhỏ đường Trương Minh Giảng thì phải. Sau khi sang được Canada, thì tôi thấy bút hiệu Hoàng Hải Hồ càng có ý nghĩa nữa. Canada vĩ đại giáp tới 3 Hải: Thái Bình Dương, Đại Tây Dương và Bắc Băng Dương. Còn nói về Hồ thì Canada có nhiều hồ nhất trên thế giới: 880,400 cái, chiếm 62% hồ trên toàn thế giới. Hoàng Hải Hồ sống ở Canada là đúng rồi.
10 năm sau đó thì nhà văn Hoàng Hải Thủy được Mỹ can thiệp cho đi định cư tại Mỹ. Trong cuộc điện đàm với ông, tôi có khoe với ông bút hiệu tôi là Hoàng Hải Hồ vì tôi ái mộ Hoàng Hải Thủy. Ông cười. Mặc dù ông hơn tôi đến 20 tuổi, tôi gọi ông bằng anh, vì tôi có đọc bài viết của ông rằng giới văn nghệ không phân biệt tuổi tác, ông đã từng mày tao với những đàn anh văn nghệ hơn ông nhiều tuổi.
Ông bà Hoàng Hải Thủy ngày mới qua Mỹ năm 1994 (lúc 61 tuổi)
Sau khi tôi giới thiệu cho ông tập thơ tôi trên pbase.com thì ông có hỏi tôi cách nào cho ông đăng bài vào đó được không. Tôi nói với ông là ông nên đăng bài của ông theo dạng website chứ không phải dạng pbase.com . Sau đó thì tôi vui vì thấy ông đã có 1 blog https://hoanghaithuy.wordpress.com/ do một người tên là Bắc Thần ở San Jose giúp thiết lập và upload bài ông gởi cho.
Cũng có lần tôi mời ông sang Vancouver chơi một tuần, ăn ở nhà tôi, tôi dự định nếu ông sang thì sẽ tổ chức cho ông một buổi ra mắt nói chuyện với những người hâm mộ ông. Nhưng ông không bao giờ nhận lời mời ấy. Ngược lại, phần tôi dù đã đi chơi suốt dọc bờ Tây nước Mỹ xuống tận Mexico nhưng cũng chưa có dịp đi Virginia thăm ông.
Bài cuối cùng ông viết là ngày 14/8/2017 tựa đề Chìm Dưới Biển Dâu. Lúc này thì sức khỏe bà Đỗ Thị Thủy vợ ông đã yếu. Có thể vì lý do đó mà ông không còn tâm trí để viết. Cuối năm 2018 thì vợ ông qua đời. Những lời hỏi thăm ông của độc giả trên blog của ông, trong đó có tôi, không hề được trả lời. Mà blog của ông cũng không thông báo gì về ông.
Bỗng dưng đến ngày 25/6/2020 thì tôi sốt ruột, tôi gọi cho ông. Con gái ông, Kiều Giang, trả lời. Thật là may mắn cho tôi. Ông vào khu nhà dành cho người già đã một thời gian rồi, có y tá đến nhà săn sóc mỗi ngày. Kiều Giang trước đây ở tiểu bang khác, vì ông mà phải dọn về Virginia để chăm sóc ông. Ngày tôi gọi đúng là ngày Kiều Giang ghé thăm bố và có mặt ở đó, chứ nếu không thì ông cũng đang ngủ và không thể trả lời điện thoại của tôi. Kiều Giang đánh thức ông dậy, chuyển qua nói chuyện với tôi bằng Viber để tôi thấy được mặt ông. Tôi xem mặt ông mà cũng giật mình. Hoàng Hải Thủy hào hoa phong nhã thời trẻ, good looking bon papa thời lớn tuổi không còn nữa, mà nay là một ông lão ốm yếu bệnh hoạn, gần đất xa trời. Thời gian đâu phải chỉ là kẻ thù của đàn bà, mà cũng là kẻ thù của đàn ông. Nam nữ bình đẳng trước thời gian.
Tôi định gần Giáng Sinh sẽ gọi lại Kiều Giang để hỏi thăm ông. Nhưng không kịp nữa. Ngày 5/12 thì tôi hay tin ông mất. Ông mất một phần vì sưng phổi và một phần vì ý chí sống của ông không còn, ông chỉ muốn đi hội ngộ với bà. Ông “sống để viết” và khi không viết được nữa thì mất lẽ sống.
Hoàng Hải Hồ muốn theo chân Hoàng Hải Thủy nhưng làm sao đạt được trình độ ấy, vì tôi chỉ là cây bút tài tử, còn ông là cây bút chuyên nghiệp “sinh ra để viết, sống để viết”. Tôi cũng viết lách sớm như ông, từ tuổi còn trung học, nhưng vẫn chỉ là viết tài tử, không sống bằng ngòi bút. Mấy chục triệu người biết tiếng ông, còn tôi chắc chỉ vài nghìn. Ngoài phần sáng tác, ông phóng tác truyện dài Anh ngữ qua tiếng Việt, còn tôi ngoài phần sáng tác thì dịch thuật tiếng Anh sang tiếng Việt dưới đủ thể loại, từ thơ, truyện ngắn, phóng sự đến tài liệu luật pháp và y tế. Nghĩa là chúng tôi tiếp xúc Anh ngữ nhiều.
Nhưng chắc tôi cũng không làm ông xấu hổ phàn nàn gì khi lấy cái tên Hoàng Hải Hồ trong bút hiệu nghe như có liên hệ dính dáng với ông, vì họ Hoàng của tôi là họ thật, họ Hoàng của ông là họ dỏm (ông họ Dương). Tôi thì cũng Bắc Kỳ như ông, và cũng được may mắn trời thương là mặt mày tướng tá không có gì để đọc giả phải thất vọng nếu không nói ngược lại :-) . Nhưng vì khác biệt tuổi tác, khi ông đã là Công Tử Hà Đông thì tôi vẫn còn là Thằng Cu Hà Nội.
Thôi, 88 tuổi mất thì cũng là con số đẹp. Người đàn ông ở Mỹ tuổi thọ trung bình chỉ có 76. Ông sống lâu hơn họ tới một con giáp. Ông đã gặp lại người vợ yêu dấu mà ông đã yêu bằng mối tình vĩ đại. Tôi không dám chắc ông gặp bà ở đâu. Tôi chỉ tin là hai người lại đang chung sống hạnh phúc như xưa. Tôi tin nên tôi không cần chúc hương hồn ông.
© Hoàng Hải Hồ
Vancouver 17/12/2020
GHI CHÚ: đọc giả có thể đọc thêm về nhà văn Hoàng Hải Thủy tại những link sau đây:
https://www.dutule.com/a5603/nguyen-dinh-toan-hoang-hai-thuy#cmm_item_973
http://chinhhoiuc.blogspot.com/2019/11/van-tho-hoang-hai-thuy.html
https://vietbao.com/a306156/nguoi-o-lai-rung-phong